Dwoistość pierwiastków działania, którą dostrzegamy u nosiciela autorytetu, z większą jeszcze wyrazistością występuje po drugiej stronie stosunku społecznego: w kręgu, który działanie autorytetu przyjmuje i pozostaje pod jego wpływem. Już poddanie się określonemu autorytetowi mieści w sobie element wyboru, który najczęściej nie wynika wyłącznie z przesłanek rozumowych, lecz kryje również treści emocjonalne. Stosunek kręgu do […]
Co pozostaje poza owym racjonalnym uzasadnieniem i co je dopełnia — to sugestywna moc nosiciela autorytetu. Czyni on to, co czyni każdy autorytet: zaszczepia swoim zwolennikom określone wyobrażenia, otwiera przed nimi nowe perspektywy poznania i przetwarzania świata, kieruje w określonych kierunkach ich dążenia. W odniesieniu do współczesnych autorytetów w nauce nie zawsze łatwo oddzielić to, […]
W tym świetle osobowość człowieka nauki, który zdobywa pozycję autorytetu naukowego, nie jest oderwana od całej sfery jego oddziaływań we wszystkich ich pokładach: tak tych, które przybierają postać oddziaływań całkowicie zracjonalizowanych, jak i tych, w których dochodzą do głosu jawne lub ukryte pierwiastki o irracjonalnym charakterze. Osobowość jest zwornikiem sił racjonalnych i irracjonalnych, które współtworzą […]
W humanistyce jest to dość łatwo uchwytne w takich dyscyplinach, jak historia, historia sztuki czy historia literatury; rola autorytetu kojarzy się z preferencją określonych ideałów społecznych i kulturowych. Na innych obszarach nauki, w jej ogólnych orientacjach teoretycznych i metodologicznych element poza- racjonalny bywa trudniejszy do wyśledzenia. Łączy się ze sprawą ukrytych założeń, które dotyczą czy […]
Niekiedy rolę niepoślednią spełnia tu intuicja i wyobraźnia; o znaczeniu wyobraźni artystycznej w budowaniu teorii mówi się dzisiaj nawet w dziedzinie nauk ścisłych. Komponenty typu pozaracjonalnego zaznaczają się wyraźniej, gdy rozważamy inspirującą rolę autorytetu naukowego. Autorytety — charakterystyczne występuje to zwłaszcza u twórców szkół naukowych — inspirując swoich zwolenników w określonych kierunkach, wskazują im to, co […]
Dochodzimy tu do problemu racjonalnych i irracjonalnych współczynników autorytetu w nauce. Problem zaczyna się właściwie, jeszcze zanim dojdzie się do roli osobowości w tworzeniu i kreowaniu autorytetów, w sferze obiektywnie uchwytnych oddziaływań autorytetów na otaczające je kręgi. Co prawda mogłoby się zdawać, że jest to płaszczyzna działania na wskroś racjonalna, ale faktycznie jest to’ tylko […]
